نووسەران کێلسی شانکس و جولیا پاولسۆن
تەواوی وتارەکە دەتوانرێت لێرە بدۆزرێتەوە.
ئەبستراکت
لەگەڵ بڵاوبوونەوەی ناکۆکی و لاوازی لە سەرانسەری جیهاندا، توێژینەوە وەک چارەسەرێک زیاتر بانگهێشت دەکرێت. لەگەڵ ئەوەشدا، ڕێنماییە ئەخلاقییەکانی ئێستا بۆ کارکردن لەو ناوچانەی کە بەدەست لاوازی دامەزراوەیی و کۆمەڵایەتی، نائارامی یان ململانێی توندوتیژی دەناڵێنن بە توندی ڕەخنەیان لێگیراوە وەک ئەبستراکت بوون. تەنها جەخت لەسەر کۆکردنەوەی داتا دەکات. دابڕاون لە واقیعی ئەکادیمیا لە باشووری جیهان؛ وە ئەگەری دەرهێنان هەیە. ئەم وتارە هەوڵ دەدات وەڵامی ئەو هەڵسەنگاندنانە بداتەوە بە تیشک خستنە سەر هەندێک لە بەربڵاوترین ئاستەنگەکان کە ڕووبەڕووی توێژەران دەبنەوە لە بەدواداچوونی کرداری کاری ئەخلاقی. ئەو نادادپەروەرییە ماددی و مەعریفیانە دەکۆڵێتەوە کە زۆرجار پێکهاتەی توێژینەوە و پەیوەندییەکان لەم چوارچێوەیەدا پێکدەهێنن و پاڵپشتی دەکەن. ئەم توێژینەوەیە پشت بە ئەزموونی نووسەران دەبەستێت لە توێژینەوەکان لە بوارە لاوازەکان و کاریگەرییەکانی ململانێ لە ماوەی 15 ساڵی ڕابردوودا و گفتوگۆکانی وۆرکشۆپ لەگەڵ توێژەران لەسەر بوارە ناسک و کاریگەرەکانی ململانێ کە لە عەمان، بۆگۆتا و داکا لە 2019-2020 ئەنجامدراوە. ئەم توێژینەوەیە لەسەر ئەو بنەمایە کار دەکات کە بەدەستهێنانی توێژینەوەی ئەخلاقی لە شوێنە ناسکەکاندا تەنها پشت بە چالاکی شوێنی توێژینەوەکە نابەستێت، بەڵکو لەسەر ئەو بڕیارانەش کە لە تەواوی سیستەمی پرۆژەی توێژینەوەدا دەدرێت. بۆیە لێکۆڵینەوە لە تەواوی دیمەنی توێژینەوەکە دەکات، هەر لە مۆدێلەکانی پارەدانەوە بۆ دیزاینی توێژینەوە، بۆ پلانەکانی بڵاوکردنەوە و چاودێری ئەخلاقی. ئەم وتارە ڕەخنەگرانە لە نادادپەروەری لە پرۆسەی بەرهەمهێنانی زانیاری سەبارەت بە ناکۆکی و لاوازی و ئەو ئاستەنگە ئەخلاقییە سەرەکیانەی کە توێژەران ڕووبەڕووی دەبنەوە ڕەنگدەداتەوە. تیشک دەخاتە سەر پێویستی ڕێنمایی و پشتیوانی و بەرپرسیارێتی زیاتر بۆ دڵنیابوون لە کردارەکانی توێژینەوەی ئەخلاقی.
