دکتۆر جێسیکا بەیتس (مامۆستای باڵا)، جانێت پێدێن (بەڕێوەبەری خزمەتگوزارییەکانی کتێبخانە) و پرۆفیسۆر کێلسی شانکس (سەرۆکی یونسکۆ)، زانکۆی ئولستەر
کتێبخانەکان ڕۆڵێکی گرنگیان هەیە بۆ دەرکەوتنی کۆمەڵگا و کۆمەڵگاکان و چاکبوونەوە لە ململانێکان. ناکرێت گرنگی ئەوان بۆ بنیاتنانی ئاشتی بەکەم بزانرێت، بەڵام گرنگی ڕۆڵیان لەم بوارەدا زۆر جار پشتگوێ دەخرێت.
دەستگەیشتنی ئازاد بە زانیاری و زانیاری پێویستییەکە بۆ کۆمەڵگایەکی سەقامگیر و داهێنەر.
کتێبخانە، چ کتێبخانەیەکی گشتی لەسەر ئاستی کۆمەڵگەی ناوخۆیی، یان کتێبخانەی نیشتمانی یان کتێبخانەی زانکۆ، دەتوانرێت وەک دامەزراوەیەکی بنیاتنانی ئاشتی سەیر بکرێت. دەتوانین بیر لە قسەکانی بۆب مەکی بکەینەوە کە لە 40هەمین ساڵیادی دامەزراندنی کتێبخانەی نەتەوە یەکگرتووەکان، کتێبخانەی داگ هامرشولد لە ساڵی 2002 دا قسەی کرد، کاتێک گوتی: کتێبخانە دەتوانێت ئاشتی برەودان بکات نەک تەنها لە ڕێگەی ئەو زانیارییەی کە تێیدایە، نەک تەنها لە ڕێگەی ئەو تێگەیشتنەی کە پەرەی پێدەدات، نەک تەنها لە ڕێگەی ئەو دەرفەتانەی کە دەیڕەخسێنێت، بەڵکو لە ڕێگەی ئەو بنەما و پرۆسانەی کە بەرجەستەی دەکات.” [1]
ئەمە گەشتێکە کاتێک کۆمەڵگایەک و خەڵکەکەی و دامەزراوەکانی دەڕوخێنرێن، پرۆسەی بنیاتنانەوەی هێواش و سەخت دەبێت. بەڵام هەمیشە هیوا هەیە، و کتێبخانە چرایەکی هیوایە. بە وتەی دکتۆر ئالا حەمدۆن، پرۆفیسۆری زانکۆی موسڵ “کتێبخانەکان ڕووناکی زانیارین – ڕووناکیەک بۆ ئەوانە دابین دەکەن کە گرنگی بە فێربوون دەدەن”. [2] تیشکەکەیان دەتوانێت دوور ببڕێت و دەتوانێت ئەو پێشکەوتنە بەهێز بکات و ڕووناک بکاتەوە کە لە بنیاتنانی کۆمەڵگادا بەدەست هاتووە. بەهای کتێبخانە دەتوانرێت شەپۆل بدات بۆ پاڵپشتی لاوازی بنیاتنانەوە و نۆژەنکردنەوەی پاش شەڕ.
چەپ: دکتۆر جێسیکا بەیتس، ڕاست: پرۆفیسۆر کێلسی شانکس
توێژینەوەی نێودەوڵەتی دەریدەخات کە کتێبخانەکان دەتوانن ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ بەشداری بکەن لە بنیاتنانی ژینگەیەکی ئاشتی لە ڕێگەی دەستەبەرکردنی زانیاری ناوخۆیی، نەتەوەیی و جیهانی. پاراستنی کەلەپوور و کەلتوور. دابینکردنی شوێنێکی پارێزراو و گشتگیر بۆ فێربوون. پەرەپێدانی تواناکانی خوێندەواری و زانیاری لەناو زانکۆ و کۆمەڵگەیەکی فراوانتر. پاڵپشتیکردنی گەشەپێدانی ئابووری، چالاکی داهێنان و هونەر؛ و نیشاندانی ئەخلاق و بەهاکان کە پەیوەندی ئاشتیخوازانە و لێکتێگەیشتن لەو کۆمەڵگایەدا بەهێز دەکات.
زانکۆی ئولستەر بە هاوکاری یونسکۆ (لە ڕێگەی ئاژانسی ئیتاڵی بۆ هاوکاری گەشەپێدان AICS) ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە پرۆگرامی بنیاتنانی توانا لە کتێبخانەی زانکۆی موسڵ وەک بەشێک لەو کارانەی کە ئێستا بەردەوامن بۆ نۆژەنکردنەوەی کتێبخانەکە کە لە ساڵی 2015 وێران بوو. دوای نزیکەی دە ساڵ، تیمێک بە سەرپەرشتی جانێت پێدێن و پرۆفیسۆر کێلسی شانکس سەرۆکی یونسکۆ و هاوکارەکەی دکتۆر جێسیکا بەیتس لە کۆلێژی پەروەردە لە زانکۆی ئولستەر پرۆگرامێکی ڕاهێنانیان بۆ کارمەندانی کتێبخانەی موسڵ داڕشتووە بۆ یارمەتیدانیان بۆ بەهێزکردنی تواناکانیان بۆ پێشکەشکردنی باشترین خزمەتگوزاری کتێبخانە بۆ هەموو ئەو کۆمەڵگایەی کە کتێبخانەی زانکۆی موسڵ خزمەتی دەکات.
ئامانج لەم پڕۆژەیە لێکۆڵینەوەیەکی رەخنەگرانە لە پێداویستییەکانی ڕاهێنانی کارمەندانی کتێبخانە لە زانکۆی موسڵ و دابینکردنی پرۆگرامێکی ڕاهێنان بۆ کارمەندانی کتێبخانە لە زانکۆی موسڵ و زانکۆی کۆیە لە عێراق و هەڵسەنگاندنی پرۆگرامی ڕاهێنان و ئەنجامدانی شیکردنەوەی گشتی SWOT (بەهێزی، لاوازی، دەرفەت، هەڕەشەکان) بۆ چوارچێوەی کتێبخانەی زانکۆی موسڵ بەمەبەستی یارمەتیدان لە داڕشتنی ستراتیجی و ئەولەویاتی کتێبخانەکە لە داهاتوودا.
[1] https://www.un.org/depts/dhl/dag/symposium.htm
[2] https://bookaid.org/what-we-do/responding-when-books-are-lost/mosul/
[3] https://www.undp.org/arab-states/stories/reading-and-rebuilding-mosul-university-library-0
